از آنجا که حرفه دندانپزشکی به خودی خود شغلی پر استرس است زمینه ­ی بروز فرسودگی شغلی در دندانپزشکان وجود دارد.امروزه درصدي از کارکنان هر سازمان به ویژه در کشورهای صنعتی پیشرفته با "فرسودگی شغلی" و عوارض گوناگون آن مواجه هستند و از اين بابت صدمات مالی و جانی قابل توجهی به خانواده و سازمان محل کارشان وارد می شود. فرسودگی شغلی از جمله مفاهیمی است که در يک دهه اخیر مورد توجه روانشناسان صنعتی و سازمانی در غرب و شرق قرار گرفته است.

به نظرمی رسد این پدیده نوعی پاسخ فرد به عوامل فشارزای میان فردی درمحیط کار باشد که منجر به بروز حالت هایی از جمله بی حالی، سستی و رخوت، سرگیجه، دردهای عضلانی، حالت تهوع، مشکلات تنفسی، بی هدفی، از پا درآمدن ، از رمق افتادن و ... خواهد شد. به عبارتی نوعی استرس مزمن که منجر به خستگی فیزیکی و عاطفی، بدبینی، کناره گیری و احساس ناکارآمد بودن و عدم موفقیت می شود...

در ماه می مقاله ای در مجله Spear Digest به چاپ رسید که اهمیت و شیوع افسردگی شغلی را میان دندانپزشکان بررسی کرد. یافته های این مقاله نشان داد که چگونه عوامل استرس زا می توانند وضعیت شغلی یک دندانپزشک را با چالش روبرو کنند.

این پژوهش از دلایل مختلفی برای بروز این معضل نام برده که شامل موارد زیر هستند:

* تعدد تکنولوژی و متریال جدید و لزوم آنها برای ادامه کار

* مدیریت زمان یا فقدان آن

* هدایت عوامل مختلف برای مدیریت موفقیت آمیز بیزینس و کسب و کار

* چالش های مربوط به بیمه

* استخدام نیروهای جدید و توسعه تیم

اولین گام برای مقابله صحیح با این چالش ها، پذیرش آنهاست. اینکه یک دندانپزشک قبول کند که این مسائل در شغلش وجود دارد؛ در اینصورت، مراحل بعدی آسانن تر خواهد شد.

شما قطعاً برای کمک کردن و سود رساندن وارد این حرفه شده اید. زمانی که بیماری با درد به شما مراجعه میکند، زمانی که کسی از لبخند خود رضایت ندارد، حتی زمانی که بیمار روی یونیت از وحشت به خود می لرزد! شما فقط قصد کمک کردن و آرام کردن آنها را دارید.

و پس از تجربه تمام این لحظات، یک روز کاری احتمالاً پر تنش را به پایان می رسانید و به خانه می روید. اما داستان تمام نشده! شما یک خانواده هم دارید! با مسئولیت های جداگانه و مشخصی که چارچوب خانواده برایتان معین کرده. و گاهی این حس به سراغتان می آید که با وجود اینکه همیشه مراقب همه چیز هستید، هیچکس مراقب شما نیست!

فرسودگی شغلی؛ افسانه یا واقعیت؟

فرسودگی شغلی به‌طور ناگهانی اتفاق نمی‌افتد. این پدیده، ماهیتی موذی و خزنده دارد. به مرور در وجود شخص رخنه می‌کند و به همین دلیل شناسایی آن دشوار است. اولین بار در میان پرستاران تشخیص داده شد و امروزه بسیاری از مشاغل را تحت الشعاع قرار می دهد.

به گفته کارشناسان سلامت روان، این پدیده علائمی از این قرار دارد:

* خود مراقبتی ضعیف

* کاهش احساسات خوشایند

* کج خلقی و زود رنجی

* نا امیدی

* اضطراب مداوم

* بی خوابی یا کابوس

* فقدان حس همدردی با دیگران

* نگرش های منفی و مخرب

* تمایل به گوشه گیری

* عدم تمرکز

* کاهش رضایت شغلی

* احساس بی کفایتی در کار

چه باید کرد؟

در ادامه به 5 راهکار انتخابی اشاره خواهد شد که  می تواند عارضه فرسودگی شغلی را تا میزان زیادی کاهش دهد..

* محیط کارتان را توانمند کنید

یک محیط کار اداری را تصور کنید که روابط متقابل و سرشار از احترام در آن رواج دارد، افراد احساس امنیت می کنند و ارتباطات در سطح خوبی قرار دارد، نقش عملکردی هیچ کس نادیده گرفته نمی شود و سلسه مراتب خشک و سنتی در آن جریان ندارد. این سیستم می تواند با فرسودگی شغلی مبارزه کند. تحقیقات نشان داده در مشاغلی همچون پزشکی و دندانپزشکی، با به حداقل رسانی ارتباطات منفی و تشویق افراد به روابط سازنده می توان این پدیده منفی را از بین برد.

* برنامه ریزی و کنترل داشته باشید

دکتر ماسلاچ از محققان صاحب نظر در زمینه فرسودگی شغلی، یکی از کلیدهای خروج از این پدیده را در اختیار داشتن کنترل جریان کاری می داند. حجم کاری بالا و عدم توجه به مسائل مهمی مثل استراحت و وعده های غذایی می تواند به سرعت برای شما مشکل ساز باشد. بنابراین برنامه مطب و مراجعه بیماران را به گونه ای تنظیم نمایید که به زمان استراحت و غذا خوردنتان خدشه ای وارد نکند.

* نیاز دارید که عملکردتان منصفانه جبران شود

اگر احساس می کنید که سخت کار می کنید اما به چیزی که می خواهید نمی رسید، دچار فرسودگی شغلی شده اید. شغلی مانند دندانپزشکی مهیج و خوشایند به نظر می رسد اما اگر تایم آزادی برای شما نمانده و در عین حال احساس می کنید که پاداش منصفانه و عادلانه ای دریافت نمی کنید، بهتر است روند کاری خود را تغییر دهید.

* به حرفه خود تنوع ببخشید

یادگیری یک تکنیک جدید یا وارد شدن به یک تخصص ویژه می تواند یک راهکار بسیار مفید برای جلوگیری از فرسودگی شغلی باشد. تنوع بخشیدن به حرفه در عین حال می تواند بیماران بیشتر و وفادارتری را به مطب شما رهنمون کند و احساس ارزشمندی زیادی به شما دهد. یادگیری تکنیک جدیدی در حوزه های اندو، ایمپلنت، دندانپزشکی زیبایی، لیزر و ... را در زمانی مناسب آغاز نموده و اشتیاق و هیجانی تازه به شغل خود اهدا کنید.

* سلامت جسمی و روحی خود را بهبود دهید

دندانپزشکی، چه از لحاظ جسمی و چه روانی حرفه ای دشوار و پر چالش است. اگر می خواهید سالیان دراز در این حرفه بمانید لازم است بیشتر به فکر سلامت خود باشید. آموزش ها و ورزش های ذهنی مانند یوگا و مدیتیشن و همچنین گوش دادن به موسیقی می تواند با کاهش استرس و تنش های روانی، آرامش خوبی برای ذهن شما ارمغان آورد.

فرسودگی شغلی، عارضه ای جدی و بسیار منفی به شمار می رود. طی این اتفاق، هزینه، سرمایه، وقت، سلامتی، آزادی، ارتباطات، کنترل و سایر منابع ارزشمند شما مورد تهدید قرار می گیرد. اما با این حال، اجتباب ناپذیر نیست. از همین امروز شروع کنید و تا می توانید از آن فاصله بگیرید.

همه این موارد می تواند به راحتی روی کیفیت کار شما، روحیه بیمارانتان، نتیجه درمان و اعضای تیم تأثیر بگذارد. در بدترین حالت، افسردگی و حالات مخرب روحی به سراغ فرد می آید و کنترل شرایط را دشوار میکند.