شکستگی دندان رخدادی است که در اثر حوادث ناگوار پیش می آید و ممکن است برای هر فردی اتفاق بیافتد و عدم آگاهی در مورد اقدامات احتیاطی در شرایط خاص منجر به تکه شدن، ترک خوردن و شکستن دندان می شود. در بعضی موارد شکستگی دندان بدون درد است و مشکلی غیر از مسئله زیبایی و بهداشت ایجاد نمی کند. در سایر موارد به دلیل دردناک بودن دندان شکسته ، ترمیم دندان شکسته یک فوریت پزشکی به حساب می آید و نیاز به توجه و درمان فوری دارد.

اگر فکر می کنید که دندان شما شکسته است بهتر است که در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمائید و تا قبل از آن راه کارهایی که به شما کمک می کند تا درد دندانتان کمتر شود و دندان شما در سالم ترین وضعیت قرار گیرد در اینجا ذکر شده است:

آشنایی با ساختار دندان سالم

برای درک بهتر عواقب دندانهای شکسته شده، باید علل بروز آن را بررسی کنیم. در اصل دندان از 3 لایه، مینا، عاج و پالپ ساخته شده است. لایه خارجی و بالایی مینا نامیده می شود که سخت ترین ماده در بدن انسان است و حتی قوی تر از استخوان هایی که اسکلت شما را تشکیل می دهند می باشد. مینا به رنگ سفید و لایه قابل مشاهده حفاظتی اطراف دندان است. به قسمتی از دندان که در بالای لثه قرار دارد و وقتی لبخند میزنیم مشاهده می شود تاج دندان گفته می شود. در زیر مینا بافت نرمی به نام عاج قرار دارد که بخش عمده ای از ساختار دندان را تشکیل می دهد و نقش محافظتی برای قسمت پالپ دندان که شامل رگهای خونی و اعصاب است را ایفا می کند. در واقع عاج و پالپ ریشه های دندان را در فک محکم نگه می دارند.

قسمت پایینی دندان از ریشه تشکیل شده است که در لثه و فک قرار دارند و توسط مینای دندان پوشیده نشده اند، بلکه توسط لایه دیگری به نام سمنتوم پوشیده شده اند. سمنتوم شبیه مینای دندان اما کمی نرم تر است. لایه سطحی مینای دندان است که در معرض آسیب و شکستن قرار دارد.

هنگامی که یک دندان خرد، ترک خورده یا شکسته می شود، در درجه اول بر لایه بیرونی یعنی مینای دندان تاثیر می گذارد. با این وجود، در شرایط خاص، آسیب و شکستگی ممکن است عاج و پالپ دندان را نیز درگیر کند. به عنوان مثال ممکن است صورت و دندان ها به عنوان بخشی از حادثه دچار ضربه شدید شوند. در مواقع معمولی، لایه های داخلی دندان تحت تأثیر شکستگی قرار نمی گیرند اما اگر ترمیم دندان شکسته به موقع انجام نشود، پالپ و ریشه دندان ممکن است تحریک یا آلوده شود.

تشخیص داشتن دندان ترک خورده و شکسته 

۱- بعد از جویدن غذای سفت و یا بعد از آسیب دیدگی به دنبال درد بگردید. اگر دندان شما آسیب جدی دیده باشد دندان شما بعد از حادثه درد شدیدی خواهد گرفت اگر این درد را تجربه کردید به امتحان کردن دندان درد گرفته بپردازید و ببینید که اگر شکستگی و پریدگی دارد شما دندانتان آسیب جدی دیده است.

- همچنین به یاد داشته باشید که ممکن است هنوز تکه دندان شکسته در دهان شما باشد پس در این صورت تکه شکسته را نگه دارید.

۲- به دردهای منقطع در دندان های خود دقت کنید.

- اگر شکستگی دندان شما جدی نباشد ممکن است فوراً درد را حس نکنید اما احتمالاً بیشتر دردهای کمتر و منقطعی را حس می نمائید. اغلب دندان شما زمان جویدن و یا خوردن غذاهای خیلی سرد و گرم درد می گیرد اگر دردهایی از این نوع دارید بهتر است که بیشتر بررسی نمائید.

۳- در دهان خود به دنبال ترک و یا شکستگی  دندان بگردید.

-  اگر شما به داشتن دندان شکسته در دهان خود شک دارید یک چکاپ می تواند شک شما را برطرف نماید بهتر است که در چکاپ به دنبال ترک و یا شکستگی در دندان های خود بگردید.

- همچنین ممکن است که دندان شکسته را در دهان خود حس کنید حتی اگر که نمی توانید آن را با چشم ببینید به این طریق که زبان خود را با دقت بر روی دندان خود بکشید و اگر با بخشی زبر مانند و یا تیز برخورد کردید این نشانه شکستگی است.

۴- به دنبال التهاب و یا ورم در اطراف دندان شکسته بگردید. اگر در پیدا کردن دندان شکسته مشکل دارید می توانید به لثه خود نگاهی بیاندازید لثه در اطراف دندان شکسته قرمز رنگ و متورم می شود.

۵- از دندانپزشک خود وقت ملاقات بگیرید چه از داشتن دندان شکسته مطمئن باشید و یا اگر تنها دندان درد دارید و نمی دانید کدام دندان آسیب دیده است در اسرع وقت به دندانپزشکی مراجعه نمائید.

دندان شکسته قابل درمان است به شرطی که در زمان مناسب به دندانپزشکی مراجعه نمائید و از آسیب های جدی جلوگیری نمائید تا قبل از رسیدن به دندانپزشک برای کاهش درد و جلوگیری از آسیب راهکارهایی وجود دارد که در اینجا برای شما شرح داده شده است:

مراقبت از دندان شکسته تا قبل از رسیدن به دندانپزشک

۱- قطعه دندان شکسته شده را نزد خود نگه دارید و آن را در زمان ملاقات با دندانپزشک خود به همراه داشته باشید زیرا گاهی اوقات دندانپزشک شما قادر است که آن را دوباره به دندان شما متصل نماید و آن را در ظرفی محتوی شیر و یا آب دهن نگه دارید تا از فاسد شدن ان جلوگیری نماید.

- شما هیچ وقت شخصاً اقدام به دوباره متصل نمودن قطعه دندان شکسته ننمائید این امر نه تنها بدون داشتن تجهیزات ممکن نمی باشد بلکه موجب احساس درد شدید و آسیب خواهد شد اگر به عصب شما برخورد نماید.

۲- دهانتان را با آب نمک شستشو دهید. دهان شما مملو از باکتری است و هر جراحتی به راحتی به وسیله آنها آلوده می شود برای جلوگیری از این امر دهانتان را با آب نمک در زمان داشتن دندان شکسته شستشو دهید.

- یک نوک قاشق نمک را در یک لیوان آب گرم حل نمائید.

- دهانتان را به مدت ۳۰-۶۰ ثانیه با این محلول خصوصاً در اطراف ناحیه آسیب دیده را شستشو دهید.

- به هیج عنوان محلول را قورت ندهید.

- بعد از هر وعده غذایی این کار را انجام دهید.

۳- برای کاهش و التیام درد دندان خود از داروهای مسکن استفاده نمائید. اگر دندان شما آسیب جدی دیده باشد دندان درد شما شدید خواهد بود تا زمان مراجعه به دندانپزشک از مسکن استفاده نمائید.

- پروفون و ادویل (ایپوپروفن) در کاهش درد بهتر از استامینوفن هستند اما اگر پروفن ندارید از استامینوفن ها مانند تینلول استفاده نمائید.

۴- نواحی شکسته شده را با موم های دندانپزشکی که از داروخانه خریداری نموده اید بپوشانید زیرا این لبه های تیز ممکن است باعث بریدگی لثه و یا زبان شما شود.

- در شرایط خاص که به موم دسترس ندارید از قطعه ای آدامس جویده شده بدون شکر استفاده نمائید.

۵– در زمان غذا خوردن  تا قبل از مراجعه به دندانپزشک مراقب باشید زیرا این امکان وجود دارد که نتوانید به سرعت وقت ملاقات با دندانپزشک بگیرید بهتر است که از دستور غذایی زیر پیروی نمائید.

- غذاهای نرم بخورید زیرا دندان شما آسیب پذیر شده است. غذاهای سفت موجب درد و آسیب بیشتر می شوند تا قبل از مراجعه به دندانپزشک سوپ و پودینگ میل نمائید.

-هیچ غذای سرد و گرم نخورید زیرا دندان شکسته نسبت به  گرما و سرما حساس است و موجب دندان درد خواهد شد دمای غذا باید  همسطح دمای اتاق باشد.

- با طرفی که دندان آسیب دیده نیست غذا بخورید زیرا جویدن موجب درد و آسیب بیشتر می شود و اگر ممکن است با دندان شکسته غذا نجوید.