افتادن یا کشیدن زود هنگام دندان شیری می تواند سبب از دست رفتن فضای لازم برای رویش دندان دائمی زیرین گردد. در واقع دندانهای شیری با عنوان ابزارهایی طبیعی جهت حفظ فضای رویش دندانهای دائمی که قرار است در آینده رویش پیدا کنند عمل می کنند.در برخی از کودکان مشاهده می کنیم که دندان های شیری آن ها به دلیل پوسیدگی و یا شکستگی سبب افتادن زود هنگام دندان شیری می شوند در نتیجه فضای خالی برای دندان های دائمی ممکن است از بین برود که برای حفظ این فضا از نگهدارنده یا فضانگهدار استفاده می شود.

ضرورت استفاده از فضا نگهدارنده دندان شیری

دلایل گوناگونی برای زود افتادن دندان‌های شیری وجود دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :

*ضربه دیدن دندان و افتادن آن در اثر زمین خوردن یا تصادف
*کشیده شدن دندان به دلیل پوسیدگی شدید
*ابتلا به بیماری‌های خونی ، اختلال‌های متابولیسم یا دیگر بیماری‌ها یا عارضه‌های منجر به زود افتادن دندان

درهر حال فضا نگهدار دندان شیری در کودکان وسیله مفیدی است که در صورت افتادن دندان شیری قبل از آماده بودن دندان دائمی برای درآمدن یا در صورت غائب بودن دندان دائمی به کار برده می‌شود .

فضا نگهدارنده دندان در کودکان با باز نگه داشتن فضا در واقع رویش دندان‌های دائمی را در جای مناسب تضمین می‌کند . ( انواع فضا نگهدارنده بجای دندان شیری در کودکان و هزینه آن)

شکل فضانگهدار

اکثر فضانگهدارهای دندان کودکان از استیل ضدزنگ ساخته می‌شوند ، البته پلاستیک نیز در ساخت این وسیله به کار برده می‌شود .

فضا نگهدار معمولاً نقره‌ای رنگ است ، مگر آن که بیمار رنگ دیگری را درخواست کرده باشد. دندان مجاور فضانگهدار را ثابت نگه می‌دارد .

انواع فضانگهدار

به طور کلی فضانگهدار ها به دو دسته ثابت و متحرک تقسم بندی می شوند.

فضانگهدار متحرک:

در این نوع بیشتر شبیه به پلاک نگهدارنده است. از بنده پلاستیکی ساخته شده است که حاوی دندان ها مصنوعی می باشد.

فضانگهدار متحرک برای ناحیه های مشخص بکار برده می شوند. برای دندان های آسیاب عقبی که فشار بالایی در این قسمت وجود دارد توصیه نمی شود. برای کودکانی بزرگتری که می توانند از این فضانگهدار ها مراقبت بهتری داشته باشند توصیه می شود.

دندان مصنوعی نیمه یا پارسیل مناسب برای افرادی است که چند دندان شیری خود را از دست داده اند.

فضانگهدار ثابت:

پر کاربرد ترین نوع فضانگهدارنده ه از نوع ثابت هستند. در این نوع از بند و لوپ برای مدیریت قوس دندانی استفاده می شود. متخصص با یک چسب مخصوص این فضانگهدار را به دندان می چسبانند و برای افرادی که دندان های عقبی خود را از دست داده اند مناسب است.

در مدل فضانگهدار ثابت دارای دو مدل فضا نگه دار یک طرفه و فضانگهدار دو طرفه هستند که وظیفه آن ها حفظ قوس دندانی در یک طرف دندان یا دو طرف دندان است. این دستگاه متناسب با فک بالا یا فک پایین ساخته شده است.

نوع فضانگهدار بستگی به موقعیت دندان و تعداد دندان های افتاده شده دارد. در زیر برخی از فضا نگهدار های اختصاصی بیان شده است که برای هر بیمار باید به طور مخصوص بعد از قالب گیری از دندان وی ساخته شود:

دیستال شو: مخصوص حفظ جایگاه دندان آسیاب بزرگ شیری است و تا رشد دندان آسیاب بزرگ دائمی باید درون دهان قرار گیرد.

سیم عرضی کام: برای حفظ دو طرف قوس دندانی فک بالا کاربرد دارد. این وسیله به کمک یک سیم که در عرض کام قرار دارد به دندان ها متصل می شود. این وسیله در سقف دهان قرار گرفته است.

سیم کمانی پشت دندانی: برای حفظ فضای قوس دندانی در دندان های عقبی دو طرف مورد استفاده قرار می گیرد.

بند و حلقه: در این وسیله فضانگهدار توسط بند ارتودنسی به دندان های عقبی چسبانده می شود و به حفظ جایگاه دندان های دائمی کمک می کند. در شرایطی که یک یا چند دندان آسیاب بزرگ از دست رفته باشد از بند و حلقه استفاده می کنند.

مراقبت

*کودک باید مسواک زدن و نخ کشیدن را به روش صحیح انجام دهد تا سلامت دهان و دندان‌ها ارتقاء یابد .

*اگر از فضانگهدار ثابت استفاده شود، کودک باید از خوردن خوراکی‌های چسبناک و شیرین، آدامس یا آب نبات پرهیز کند ، چون ممکن است این مواد وسیله را شل کند یا بین آن گیر کند .
*به علاوه کودک نباید فضا نگهدارنده را با زبان یا انگشتان فشار دهد، چون این کار به شل یا خم شدن وسیله منجر می‌شود .

مدت زمان استفاده از فضا نگهدار در کودکان

فضا نگهدارنده دندان شیری باید مدتی طولانی در دهان باقی بماند ، اما این وسیله دائمی نیست. فضا نگهدارنده دندان پس از جوانه زدن دندان‌های دائمی جدید باز می‌شود ، در غیر این صورت دندان‌های پایه کناری لق می‌شود .