کارپال تانل (تونل کارپال) یکی از شایع‌ترین اختلالات ناحیه دست است که در نتیجه فشردگی عصب مدین در ناحیه مچ ایجاد می‌شود. هر عاملی که باعث کاهش سایز تونل یا افزایش سایز بافت‌های داخل تونل شود باعث این نشانگان می‌شود.دندان‌پزشکان از جمله افرادی هستند که به دلیل شرایط کاری و استفاده بیش از حد از مچ و انگشتان دست، به این بیماری مبتلا می‌شوند.

دست ها، مهم ترین ابزار حرفه دندانپزشکی هستند! آنها بسیار ارزشمندند و در صورتی که کوچکترین مشکلی برایشان پیش آید، ادامه راه دندانپزشک را با مشکلات جدی روبرو می کنند. اما درد دست ها، در این حرفه به وفور دیده می شود. این درد دلایل متعددی ممکن است داشته باشد؛ از جمله تاندونیت، آرتریت، کیست ها، سندروم تونل کارپال و ... . ارزیابی و تشخیص علت درد اولین و مهم ترین قدم است. اگرچه علت می تواند ژنتیکی نیز باشد، اما ماهیت فرآیندهای بالینی به عنوان یک فاکتور تشدید کننده عمل می کند.

هدف از این مطلب ارائه راهکاری مناسب و مختصر در جهت بهبود و یا پیشگیری از این عارضه در دندانپزشکان محترم می‌باشد.

* دستکش نامناسب می‌تواند اولین فاکتور تشدید کننده باشد

بعضی از مشکلات اسکلتی-عضلانی اندامی مانند دست، می تواند مربوط به دستکش ها باشد. علائمی مثل بی حس شدن دست ها، سوزن سوزن شدن، درد مچ و انگشتان ممکن است با دستکش های نامناسب ارتباط داشته باشد. دستکش هایی که بیش از حد تنگ هستند در هنگام استفاده به کف دست و مچ فشار وارد کرده و حرکات دست را محدود می سازند که در نهایت، فشارهای عضلانی ایجاد می کند. اندازه دستکش باید به حدی باشد که به راحتی و کمترین فشاری بتوانید دست را باز و بسته کنید و همچنین از پوشیدن دستکش های بیش از حد گشاد بپرهیزید. دستکش های بزرگ علاوه بر مشکلاتی که در هنگام کار با ابزار و تجهیزات برای شما به وجود می آورند، ریسک ورود مواد آلوده و عفونت ها را افزایش می دهند.

* زاویه نامناسب اینسترومنت ها

طریقه صحیح در دست گرفتن ابزار کار بسیار اهمیت دارد. تعداد بیشماری از این دردها، ناشی از عدم توجه به همین موضوع است. سعی کنید به حرکات انگشتان و دست های خود هنگام برداشتن اینسترومنت ها دقت کنید. لبه های انگشت اشاره و انگشت شست باید در یک سطح قرار داشته باشند و شکلی شبیه C را تشکیل دهند. انگشت وسطی باید به آرامی و بدون فشار روی قسمت شنک اینسترومنت واقع شود، انگشت حلقه باید به عنوان یک نقطه اتکا برای انگشت میانی عمل کند و انگشت کوچک با عهده دار شدن نقش خنثی، نه خم شود و نه منعطف. مچ دست نیز بهتر است خنثی عمل کند. دست، مچ و ساعد باید به صورت هماهنگ و در راستای هم مانند چرخاندن دستگیره در حرکت نمایند و پس از انجام حرکت هایی که به فشار بیشتری نیاز دارد، حتماً به دست های خود استراحت داده و سپس کار را ادامه دهید.

 * تیز کردن ابزار، نکته مهم بعدی است

اطمینان حاصل کنید که این کار را صحیح انجام می دهید (خودتان یا دستیارتان). کار با ابزار کند، فشار غیر ضروری زیادی را به دست ها وارد می کند و کنترل کار را سخت می سازد. تشخیص میزان نیاز به دفعات تیز کردن اینسترومنت ها به عواملی همچون تعداد کیت ها، تعداد بیمارانی که هرروز ویزیت می شوند، دشواری و آسانی کار هر بیمار و ... بستگی خواهد داشت. زمانی که احساس می کنید برای حرکات موفقیت آمیز نیاز به فشار بیشتری است، ابزار کند شده و زمان تیز کردن آن رسیده است.

با رعایت نکات بالا و ورزش های روزانه کششی دست می توان جلوی این عارضه را تا حد قابل توجهی کاهش داد 

به طور کلی برای پیشگیری از از این بیماری در بین دندانپزشکان رعایت نکات ذیل توصیه می‌شود:

- هنگام انجام کارهای درمانی به وضعیت و نحوه قرار گرفتن مچ دست توجه کنید.
- از انجام حرکات تکراری و اعمال فشار و نیروی زیاد در مدت طولانی تا حد امکان خودداری کنید. استفاده مداوم و بی‌استراحت از توربین یا انگل (که سنگین‌تر است) می‌تواند آسیب زا باشد.
- برای جلوگیری از اعمال فشار به یک نقطه خاص از مچ دست، در درمان‌های طولانی مدت، پوزیشن خود و بیمار را به صورت منظم عوض کنید.
- برای استراحت دادن به مچ دست می‌توانید در ساعات غیر کاری از مچ بند‌های طبی استفاده کنید.
- برای کنار زدن بافت نرم به خصوص در بیماران دارای لپ! از پرستار خود کمک بگیرید.
- دستتان را کمتر در معرض ارتعاش قرار دهید!
- اصلاح برخی از خطاهای لابراتوار را به خودشان بسپارید!
- به مدت طولانی و در یک حالت کار نکنید. هنگام کار استراحت متوالی داشته باشید.
- هر وقت در دستتان احساس درد و بی‌حسی کردید، دست از کار بکشید.
- در صورت احساس هر گونه ناراحتی و وجود علایم سریعا به پزشک مراجعه کنید تا نسبت به تشخیص و درمان به موقع اقدام کند.
- جدا از درمان‌های دندان پزشکی، استفاده نادرست از کیبورد و ماوس رایانه باعث بروز این عارضه می‌شود که خود نیازمند توجه خاص است.